Charakter pracy ulega zmianie. Praca hybrydowa i wirtualna cieszy się większą popularnością niż kiedykolwiek, a tradycyjna praca od 9:00 do 17:00 staje się coraz mniej popularna. Te bardziej elastyczne rozwiązania niosą ze sobą szereg korzyści dla pracowników, począwszy od skrócenia czasu dojazdu do pracy, aż po możliwość przyciągnięcia przez pracodawców utalentowanych pracowników spoza swojego obszaru geograficznego.
Ale co z wpływem tego stylu pracy na równowagę między życiem zawodowym a prywatnym? W miarę jak pogłębiamy naszą wiedzę o tym, jak praca zmienia się pod wpływem zachodzących zmian kulturowych, wielu z nas zaczyna dostrzegać konflikty, które prowadzą do braku równowagi między życiem zawodowym i osobistym.
Jeśli czujesz presję, aby poświęcać więcej czasu na pracę, gdy wykonujesz ją w domu, lub jeśli Twój służbowy grafik zaczyna powoli przejmować czas na sprawy osobiste, to znajdujesz się we właściwym miejscu. Zanim przejdziemy do praktycznych wskazówek dotyczących poprawy równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, przypomnijmy sobie, co tak naprawdę oznacza ten termin.
Czym jest równowaga między życiem zawodowym a prywatnym?
Ostatnimi czasy hasło „work-life balance”, czyli „równowaga między życiem zawodowym a prywatnym” można usłyszeć w wielu miejscach, wypowiadane zarówno przez osoby prywatne, jak i w imieniu firm. Ale co to właściwie znaczy?
Według słownika Cambridge Dictionary „work-life balance” to „ilość czasu poświęcanego na pracę zawodową w porównaniu z ilością czasu spędzanego z rodziną i na wykonywaniu czynności, które sprawiają przyjemność”.
Dla każdego z nas będzie to oznaczało coś innego. Dla pracującego rodzica może to oznaczać elastyczność, która pozwala na codzienne odprowadzanie dziecka do szkoły i uczestniczenie w ważnych dla niego wydarzeniach, a jednocześnie umożliwia rozwój kariery.
Dla jednoosobowej działalności gospodarczej, freelancera lub właściciela małej firmy równowaga między życiem zawodowym a prywatnym może po prostu oznaczać poświęcenie czasu na codzienne jedzenie i dobry sen.
Mimo to możemy wyróżnić pewne nadrzędne aspekty, które definiują dobrą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym:
- Możliwość wykonywania czynności, które musisz wykonać, takich jak jedzenie, spanie i chodzenie na wizyty lekarskie
- Posiadanie możliwości robienia rzeczy, które chcesz robić, takich jak zajęcia rekreacyjne i hobby
- możliwość spędzania czasu z przyjaciółmi i rodziną bez odbiegania myślami do pracy;
- niemartwienie się o pracę, kiedy się nie pracuje.
Dlaczego jest to tak istotne?
Większość z nas zgodzi się z pewnością ze stwierdzeniem, że utrzymanie podziału na życie osobiste i zawodowe jest ważne. Ale przy całym tym nacisku na „work-life balance” czasami zrozumienie, dlaczego jest ono tak ważne, ginie wśród ogromnej ilości wskazówek, porad i materiałów.
Niektórym może być trudno wyobrazić sobie równowagę między pracą a życiem osobistym, ponieważ nigdy jeszcze w pełni jej nie doświadczyli. Właśnie dlatego równowaga między życiem zawodowym a prywatnym jest tak ważna – po prostu w życiu liczy się coś więcej niż praca!
Każdy pracujący zawodowo – czy to osoba prowadząca własną działalność, freelancer, czy pracownik kontraktowy – potrzebuje zdrowej równowagi między pracą a życiem prywatnym. Powodów jest wiele, między innymi:
- Zredukuj stres i unikaj wypalenia zawodowego
- lepsza kondycja fizyczna i psychiczna;
- większa produktywność i umiejętność kreatywnego myślenia.
Gdy masz czas na to, aby skupić się tylko na jednej rzeczy – czy to na zadaniu służbowym, hobby, czy po prostu na spotkaniu z rodziną i przyjaciółmi – pielęgnujesz w sobie zdolność do bycia bardziej „obecnym” w tym, co robisz.
Wyzwania związane z równowagą między życiem zawodowym a prywatnym i sposoby sprostania im
Wyjaśniliśmy, co oznacza „work-life balance” i dlaczego ma tak ogromne znaczenie. Przejdźmy zatem do pytania, jak rozpoznać, że równowaga między życiem zawodowym a prywatnym pozostawia nieco do życzenia.
Poniżej przedstawiamy 10 częstych przeszkód na drodze do osiągnięcia „work-life balance” oraz proponowane przez nas rozwiązania, które pomogą Tobie, Twoim współpracownikom i firmie je pokonać.
1. Kultura firmy
Często myślimy o kulturze firmy jako o społecznym i fizycznym środowisku pracy — niezależnie od tego, czy w biurze znajdują się przestrzenie coworkingowe, czy też oddzielne boksy.
Ale odnosi się ona również do wartości, które napędzają firmę. Zasady, którymi kieruje się firma – zarówno wewnętrzne wśród pracowników, jak i zewnętrzne, w stosunku do klientów – wyznaczają pewne standardy czy też oczekiwania, które przenikają do kultury pracy.
Poczucie kultury, które tworzy firma, powinno być kultywowane, aby wspierać rozwój. Jednak osiąganie wyznaczonych celów nigdy nie powinno odbywać się ze szkodą dla satysfakcji pracowników. Nikt nie będzie chciał pozostać w firmie na tyle długo, aby zobaczyć, jak te cele zostaną osiągnięte, jeśli będzie miał wrażenie, że jego wysiłki są niedoceniane, a opinie ignorowane.
Kultura nigdy nie powinna wywierać presji na nikogo – na wyższym czy niższym stanowisku – aby stał się kimś, kim nie jest. Świeżo upieczonym absolwentom może odpowiadać nastawienie na aktywną integrację, ale dla bardziej doświadczonych pracowników, którzy mają inne priorytety (takie jak rodzina), czucie się zmuszonym do cotygodniowego uczestnictwa w spotkaniach przy drinku po pracy (na przykład) może być uciążliwe.
Rozwiązanie: Pracodawcy powinni zdawać sobie sprawę, że obowiązkowa rozrywka rzadko kiedy jest zabawą dla wszystkich. Wykorzystaj narzędzia do współpracy, aby zaangażować pracowników w dyskusje na temat głosowania nad działaniami zespołowymi.
Pracownicy mogą zacząć pokonywanie tej przeszkody już na etapie rozmowy kwalifikacyjnej i wdrażania do pracy. Zapytanie obecnych pracowników o zdanie na temat kultury firmy pomoże ocenić, czy dane miejsce pracy jest dopasowane do naszych potrzeb.
2. Zasady obowiązujące w firmie
To, jak dana firma kształtuje swoją kulturę pracy, często sprowadza się do polityki. Obejmuje to wiele kwestii, w tym godziny pracy, płatny urlop chorobowy, świadczenia i dostęp do wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego.
Jeśli czynniki te nie są regularnie analizowane, zasady mogą stać się nieaktualne — wystarczy spojrzeć, jak szybko pandemia COVID-19 zmieniła priorytety i wzorce pracy.
Zasady obowiązujące w firmie naruszają równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, gdy zaczynają być odczuwane jako restrykcyjne. Może to być na przykład brak możliwości pracy elastycznej, czyli opcji realizowania obowiązków służbowych w godzinach innych niż tradycyjne.
Rozwiązanie: Szefowie powinni zachęcać swoich pracowników, aby otwarcie mówili o tym, jak sprawić, by praca była dla nich bardziej znośna, tak aby nie wpływała ona negatywnie na ich życie osobiste. Może to oznaczać większe wsparcie dla rodziców i opiekunów lub dłuższe przerwy obiadowe, aby pracownicy mogli skorzystać z poradnictwa, usług wsparcia zdrowia psychicznego lub wizyt lekarskich.
3. Zarządzanie
Menedżerowie są integralną częścią procesu zapewniania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, zwłaszcza gdy chodzi o obciążenie pracą i zarządzanie zadaniami. Nie tylko przypisują oni zadania poszczególnym członkom zespołu, ale zazwyczaj są także pierwszymi osobami do kontaktu, jeśli coś jest nie tak.
Problemy w pracy wydają się większe, jeśli czujesz, że nie możesz zwrócić się do menedżera ze swoimi rozterkami – tym bardziej, jeśli kierownictwo jako całość nie jest odpowiednio przeszkolone, aby radzić sobie z tak złożonymi sprawami jak „work-life balance”.
Menedżerowie również mogą być przyczyną zaburzonej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Jeśli naciskają na pracowników, aby nadmiernie angażowali swój czas i zasoby, lub zmuszają ich do pracy w niepłatnych nadgodzinach, aby osiągnąć określone cele lub wskaźniki KPI, mogą doprowadzić do ich wypalenia zawodowego.
Rozwiązanie: menedżerowie i przełożeni powinni być przeszkoleni w dostrzeganiu oznak stresu i zaburzonej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym wśród swoich podwładnych, a także w tym, jak pomóc im pokonać takie problemy.
4. Syndrom oszusta
Czy trudno Ci przyjąć do wiadomości, że Twój sukces jest zasłużony, i radzisz sobie z tym poczuciem, przepracowując się? A może myślisz, że nie masz takich kompetencji, jak wydaje się innym? Są to dwa objawy tego, co określa się mianem syndromu oszusta.
Dla wielu osób syndrom oszusta wiąże się nie tylko z wątpieniem w siebie. Może to być również brak pewności siebie w pracy, nadwrażliwość na drobne błędy lub krytykę, przesadny strach przed sprawieniem zawodu, a także wypalenie spowodowane przepracowaniem.
Według badań przeprowadzonych przez Asanę 62% pracowników wiedzy (takich jak programiści, redaktorzy, prawnicy i pracownicy akademiccy) na całym świecie zgłasza, że doświadcza syndromu oszusta. Co więcej, osoby zajmujące wysokie stanowiska są bardziej narażone na to zjawisko niż pracownicy niższego szczebla.
Rozwiązanie: Firmy mogą podjąć szereg działań, aby zwalczać syndrom oszusta. Należą do nich m.in. przejrzystość celów organizacyjnych, opracowywanie programów szkoleniowych i mentoringowych lub „kumpli” oraz zapewnianie wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego.
Na poziomie indywidualnym, gdy zauważysz u siebie objawy syndromu oszusta, postaraj się skupić na faktach. Spójrz na siebie z większego dystansu – przypomnij sobie, jakie umiejętności i doświadczenia wnosisz do pełnionej przez siebie roli. Zamiast porównywać się z innymi, zastanów się, co udało Ci się osiągnąć w perspektywie ostatniego roku lub pięciu lat.
Postaraj się maksymalnie wykorzystać okazje do uczenia się od współpracowników. Umów się na spotkanie z mentorem lub przełożonym, zanotuj punkty, które wywarły na Tobie największe wrażenie, i zachowaj te informacje tak, aby mieć je w zasięgu ręki, gdy tylko zauważysz u siebie objawy syndromu oszusta.
Możesz również utworzyć dokument w Dropbox Paper, aby przechowywać listę pochwał, miłych uwag od współpracowników i podsumowań swoich osiągnięć. Wróć do tego, gdy zacznie cię dopadać syndrom oszusta, aby przypomnieć sobie wszystkie wspaniałe rzeczy, które udało ci się osiągnąć.
Menedżerowie powinni również świecić przykładem. Wśród zachowań, które powinni wykazywać skuteczni menedżerowie, można wymienić:
- Branie urlopu i niepracowanie poza zwykłymi godzinami pracy – może to sprawić, że Twój zespół poczuje, że nie pracuje wystarczająco ciężko, co nasili poczucie syndromu oszusta
- przyznawanie się do własnych odczuć związanych z wypaleniem lub syndromem oszusta;
- pytanie członków zespołu indywidualnie i zbiorowo o ich odczucia związane z tym problemem;
- częste i wczesne udzielanie członkom zespołu jasnych i przydatnych informacji zwrotnych;
- chwalenie członków zespołu za dobrze wykonaną pracę.
5. Ciągła komunikacja
Prowadzenie grupowego czatu ze współpracownikami i śledzenie się nawzajem w mediach społecznościowych może być przyjemne, jeśli wszyscy dobrze się dogadują. Ale czasami prowadzi to do tego, że zbyt łatwo jest wrócić do „trybu pracy” – lub nigdy całkowicie z niego nie wyjść.
Jeszcze trudniej jest oddzielić życie zawodowe od osobistego, jeśli na prywatnym telefonie masz aplikacje związane z pracą, takie jak Google Spaces czy Gmail. Mogą one być przydatne, jeśli często zdarza Ci się pracować w podróży. Stwarzają one jednak pokusę, aby zagłębiać się w służbowe e-maile poza godzinami pracy lub podczas urlopu, tylko po to, żeby nie mieć zaległych powiadomień.
Rozwiązanie: Spróbuj wyrobić w sobie nawyk wyłączania powiadomień dotyczących pracy w telefonie zaraz po zakończeniu dnia pracy.
Na poziomie całej firmy kierownictwo może też zachęcać do bardziej asynchronicznego podejścia do komunikacji. Jest to sytuacja, w której występuje opóźnienie między otrzymaniem informacji a udzieleniem odpowiedzi na nią – mówiąc wprost, nie ma wymogu, aby od razu odpowiadać na wiadomości i e-maile.
Spotkania i inne wiadomości w formacie wideo, np. filmy szkoleniowe, są nagrywane z wyprzedzeniem i udostępniane innym, dzięki czemu można je obejrzeć w późniejszym czasie.
Gdy pracownicy mają zapewnioną możliwość przyswajania informacji we własnym tempie, bez presji na udzielanie pospiesznych odpowiedzi, rzadziej doświadczają wypalenia z powodu konieczności rywalizowania i chętniej wykorzystują swój czas w sposób produktywny.
6. Niejasne priorytety pracy
W miarę jak praca staje się coraz bardziej cyfrowa, niektórzy pracownicy zauważają, że ich stanowisko to tak naprawdę kilka ról połączonych w jedną – dla przykładu, „twórcy treści” mogą zarządzać mediami społecznościowymi, treściami na stronie internetowej, marketingiem e-mailowym i szeregiem innych zadań.
Oznacza to, że może być trudno określić swoje priorytety na dany dzień. Może zacząć się wkradać syndrom oszusta, trudniej jest też definitywnie zamknąć swój dzień pracy.
Rozwiązanie: rozgranicz obowiązki z innymi pracownikami, aby nie być nadmiernie przeciążonym! Korzystaj z zasobów do zarządzania zadaniami w Dropbox Paper, aby tworzyć agendy zespołów oraz plany projektów, żeby wszyscy mieli jasność co do zakresu i czasu realizacji swoich obowiązków.
Jeśli lubisz działać rutynowo i kończyć pracę równo o 17:00, określ, które zadania są pilniejsze, i nadaj priorytet tym, które muszą koniecznie zostać wykonane w ciągu najbliższych 24 godzin. Dzięki temu lista rzeczy do zrobienia nie będzie zaprzątać Ci głowy, gdy wylogujesz się na koniec dnia.
7. Niepewność zatrudnienia
To istotny problem wśród prowadzących działalność jednoosobową, freelancerów i właścicieli małych firm. Wielu z nas łączy część swojej tożsamości z karierą zawodową i traktuje pracę jako potwierdzenie swoich osiągnięć. Poza tym dla większości ludzi praca oznacza bezpieczeństwo finansowe.
Niestabilność rynku pracy dotyka dziś wielu pracowników —badania wskazują, że życie w strachu przed utratą pracy może być gorsze dla zdrowia niż faktyczna utrata pracy. Uczucia niepewności i niepokoju mogą sprawić, że będziesz chciał wziąć na siebie jeszcze więcej zadań w pracy, do tego stopnia, że Twój harmonogram pracy zacznie kolidować z Twoim życiem osobistym.
Rozwiązanie: Po pierwsze, ważne jest, aby uznać i zaakceptować to, co czujesz. Następnie możesz wykorzystać tę samoświadomość, aby określić i zrozumieć, które aspekty swojej sytuacji możesz kontrolować. Pomaga Ci to odzyskać dystans i potwierdzić swoją wartość zarówno w pracy, jak i w domu.
Powinieneś być chętny i gotowy na zmiany, gdy się pojawią. Postrzegaj zmianę jako okazję, szansę na rozwój i naukę. Bądź proaktywny, a nie reaktywny — stwórz sobie osobisty plan rozwoju (PGP) przy użyciu Dropbox Paper, aby opracować plany kariery i cele rozwojowe.
8. Kultura prac dodatkowych
Na popularności zyskuje tzw. kultura „side hustle” – czyli kultura prac dodatkowych, która zapewnia pracoholikom wymówkę do pracowania bez ustanku. Opiera się ona na idei zajmowania się dodatkowym do pełnoetatowego zatrudnienia projektem, który będzie stanowić uzupełnienie podstawowego wynagrodzenia.
Posiadanie dodatkowego zajęcia może być świetnym ujściem dla kreatywności i okazją do realizowania projektów, którymi dana osoba naprawdę się pasjonuje. Jeśli okaże się sukcesem, może nawet doprowadzić do rozwoju kariery freelancera. Taka praca musi być jednak dobrze zorganizowana. Spędzanie ośmiu godzin dziennie na pracy na etacie i dodatkowo poświęcanie każdej wolnej chwili wieczorami i w weekendy na dodatkową pracę nie jest najlepszym pomysłem.
Rozwiązanie: planuj i organizuj swój czas za pomocą Dropbox Paper i innych narzędzi zwiększających produktywność. Wyznacz sobie osobiste oczekiwania tego, jak wygląda „dobry” dzień pracy — pamiętaj, że poza pracą potrzebujesz też czasu na jedzenie, odpoczynek i inne rzeczy!
9. „Prezenteizm” i poczucie winy pracowników
Czy zdarza Ci się spędzać w pracy więcej czasu niż jest to wymagane, nawet pomimo bycia chorym? Zjawisko to jest określane mianem „prezenteizmu” – pracownik jest obecny fizycznie (lub online, jeśli pracuje zdalnie), ale nie jest szczególnie produktywny, a nawet może częściej popełniać błędy.
Jest to poważny problem w kulturach firm, w których długie godziny pracy i pozostawanie w biurze do późna w nocy jest postrzegane jako norma – zachowanie to jest nawet często kultywowane przez kierownictwo. Może to prowadzić u pracownika do poczucia winy, jeśli kończy pracę o zwykłej godzinie lub prosi o wolne, albo wrażenia, że nigdy nie wykonuje wystarczająco dużo pracy.
Rozwiązanie: W tym przypadku tak naprawdę zaczyna się od góry, od kadry zarządzającej i starszej kadry, która daje dobry przykład.
Zachęcaj pracowników do kończenia dnia pracy we właściwym czasie. Nie wysyłaj e-maili dotyczących zadań pod koniec dnia pracy (zwłaszcza w piątek!) z oczekiwaniem, że zostaną one od razu wykonane. Okaż empatię i zrozumienie, gdy pracownik zgłasza, że jest na zwolnieniu chorobowym – nie pogarszaj jego samopoczucia grożeniem mu, ile będzie mieć pracy do zrobienia po powrocie.
10. Brak wydzielonego miejsca do pracy
Praca zdalna w ostatnich latach ogromnie zyskała na popularności. Taki styl pracy ma swoje zalety, ale dla wielu osób spowodował zatarcie się fizycznej granicy między życiem zawodowym a domowym.
Ograniczenia w zakresie dostępnej przestrzeni są wyzwaniem dla wielu pracowników realizujących zadania służbowe w domu. Nie każdy ma osobny gabinet lub wolny pokój, w którym może pracować. Osoby mieszkające i pracujące w tym samym miejscu mogą czasem czuć się wyczerpane, ponieważ tak naprawdę nigdy nie opuszczają swojego „biura”. W efekcie może się okazać, że w domu pracują dłużej niż w siedzibie firmy.
Problem braku wydzielonego miejsca do pracy nie dotyczy tylko przestrzeni fizycznej. Czy zdarza Ci się korzystać z osobistego laptopa do pracy? Wiesz więc z pewnością, jak łatwo pomieszać sprawy osobiste i zawodowe – zwłaszcza jeśli nie masz rygorystycznego systemu organizacji plików.
Rozwiązanie: Jako menadżer lub kierownik niebój się pracy zdalnej! Pracodawcy muszą być gotowi wesprzeć przejście na pracę hybrydową lub całkowicie zdalną, zaczynając od procesu wdrażania pracowników. Obejmuje to również szkolenia dla pracowników, a także zbieranie informacji zwrotnych na temat samopoczucia i satysfakcji z pracy od pracowników zdalnych.
Na poziomie indywidualnym staraj się prowadzić uporządkowany system plików, który pozwoli ci oddzielić pliki służbowe od plików prywatnych. Przechowywanie danych w chmurze Dropbox doskonale się do tego nadaje.
Pracuj, żeby żyć, a nie żyj, żeby pracować
Dążenie do lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym jest procesem ciągłym – niestety nie da się jej osiągnąć z dnia na dzień. Twoja sytuacja może ulegać zmianie, przez co „równowaga” wymaga dostosowania do zmieniających się priorytetów.
Będziesz potrzebować odpowiednich zasobów, które pomogą Ci zrozumieć, czy te priorytety są zgodne z tym, jak spędzasz czas. Dropbox zapewnia bezpieczną i łatwą w użyciu przestrzeń, w której możesz odkrywać, czym dla Ciebie jest równowaga między życiem zawodowym a prywatnym.
Od możliwości posiadania odrębnego konta dla zespołu i konta osobistego, a tym samym oddzielenia plików służbowych i prywatnych, po innowacyjne funkcje i integracje umożliwiające elastyczną pracę – Dropbox oferuje narzędzia, które pomogą Ci podjąć kroki w kierunku bardziej zrównoważonego podziału na pracę zawodową i życie prywatne.
